Khi chưa có sự hỗ trợ của các chế độ chụp tự động, chế độ duy nhất trên máy ảnh là tự chỉnh – Manual (M). Chế độ này cho phép người sử dụng toàn quyền quyết định các thông số tốc độ, khẩu độ, bù trừ sáng. Do đó, chụp với M trong những tình huống nhanh, ánh sáng thay đổi liên tục đòi hỏi phải là người có kinh nghiệm và nắm vững kỹ thuật chụp ảnh.
Ở những máy ảnh phim trước đây, để lộ sáng “chuẩn” người dùng phải xoay tốc độ trên nóc máy và chỉnh khẩu độ tương ứng trên ống kính. Ngày nay, việc điều chỉnh tốc độ, khẩu độ trên máy ảnh kỹ thuật số đơn giản hơn với các bánh xe đa chức năng trên thân máy. Không chỉ máy ảnh kỹ thuật số SLR chuyên nghiệp, DSLR bán chuyên, máy ảnh ICL mới tích hợp chế độ M, mà ngay cả những mẫu máy du lịch bỏ túi cũng có thêm chế độ này.
Ưu điểm của chế độ M là cho phép bạn kiểm soát và “chơi” ảnh với tốc độ và khẩu độ theo ý mình, qua đó còn giúp bạn nắm rõ kỹ thuật chụp ảnh và kiểm soát ánh sáng tốt hơn.
Với những ai mới chụp M, chỉ cần nhớ cặp tốc độ khẩu độ 1/125 và f/11, ISO 100 hoặc 160 – sử dụng trong trường hợp trời nắng đẹp.
Để chụp với nhiều khung cảnh, bạn giữ nguyên lượng sáng đã đặt với các thông số trên và điều chỉnh cặp thông số này theo nguyên tắc một nấc chỉnh tốc độ về phía giảm/tăng lượng ánh sáng tương ứng với một nấc điều chỉnh khẩu độ để tăng/giảm lượng ánh sáng.
Trong trường hợp trời nắng gắt, bên bờ biển… ánh sáng mạnh hơn thì tăng tốc độ hoặc khép khẩu độ tương ứng. Ví dụ, 1/125 và f/16; 1/250 và f/11…
Trường hợp trời âm u, nhiều mây hay trong bóng râm nên giảm tốc độ hoặc tăng khẩu tộ tương ứng. Ví dụ, 1/125 và f/8; 1/60 và f/11…
Cũng có thể tăng ISO và giữ nguyên các thông số còn lại để có bức ảnh đúng sáng, tuy nhiên, sử dụng ISO cao đồng nghĩa với việc hình ảnh của bạn sẽ xuất hiện nhiều hạt nhiễu.
Trường hợp chụp trời nhá nhem tối, chụp trong nhà với ánh sáng yếu thì bắt buộc bạn phải tăng ISO, nhưng phải đảm bảo giữ tốc độ tối thiểu khoảng 1/40 nhằm tránh rung hình khi chụp máy cầm tay.
Một số hiệu ứng sử dụng với tốc độ và khẩu độ.
Ảnh chụp Nikon D300s, chế độ M, tiêu cự 16mm, ISO 200, tốc độ 20 giây, khẩu độ f/22
Tạo nét nông, phông mờ, xóa phông (sử dụng trong chụp ảnh chân dung) với các khẩu độ f/4, f/ 3.3, f/2.8, f/2, f/1.8, f/1.4…
Tạo nét sâu (sử dụng chụp ảnh phong cảnh, ảnh chân dung tập thể) với các khẩu độ f/11, f/16, f/22…
Bắt đứng chuyển động (thường sử dụng chụp ảnh thể thao, chụp vật chuyển động) với tốc độ 1/250, 1/500, 1/800…
Tạo chuyển động (chụp với ý tưởng hình ảnh nhòe do chuyển động) với các tốc độ 1/15, 1/8, 1/4…
Chụp cảnh đêm, thành phố về đêm có thể phơi sáng dài từ 1 giây đến vài phút và để với khẩu độ mở nhỏ f/11, f/16, f/22...
Nguyễn Huyền
