Đi chợ tết Cán Cấu

Chợ thuộc xã Cán Cấu, huyện Simacai, tỉnh Lào Cai. Từ Hà Nội, du khách đi tàu rồi xuống ga phố Lu, ga giáp với ga cuối cùng Lào Cai. Từ đây, bắt xe khách đi Simacai, ngang qua chợ thì xuống. Từ Phố Lu tới chợ khoảng hơn 80km. Du khách cũng có thể gửi xe máy theo tàu rồi từ Phố Lu chạy xe thẳng xuống chợ.

Ngắm phục trang sặc sỡ sắc màu

Chợ họp trên một quả đồi, giữa con đường độc đạo nối hai huyện Bắc Hà và Simacai. Ấn tượng đầu tiên đập vào mắt du khách khi đứng trên đỉnh đồi nhìn xuống là một rừng người với váy áo đủ màu sắc sặc sỡ. Người đến chợ chủ yếu thuộc các dân tộc H’mông Hoa, dân tộc Tày, dân tộc Dao, mỗi dân tộc được phân biệt bằng trang phục có màu sắc riêng. Tinh mơ, từ khắp các ngả đường, người đi bộ cõng theo gùi hàng, người địu con, người cưỡi trên lưng ngựa, người đi xe máy đổ đến chợ mang theo các đặc sản của vùng, phần lớn là đồ thổ cẩm và nông sản. Rồi trở về mang theo những nông cụ mới chuẩn bị cho vụ xuân. Phiên chợ giáp tết đông hơn ngày thường, hàng đem đến chợ cũng phong phú hơn. Chợ không phân chia khu vực, nhưng hàng hoá cũng được tập trung theo từng khoảnh riêng. Hàng ăn xếp theo một dãy, vải vóc một khu, hàng nông sản một góc khác. Tới đây, du khách có thể mua những mặt hàng thổ cẩm do chính tay những cô gái dân tộc dệt đem xuống chợ bán. Các cô bán sản phẩm rồi mua chỉ mang về dệt để những phiên chợ sau lại đem thành phẩm xuống. Nếu thích, du khách có thể sắm cho mình một vài chiếc váy thổ cẩm mang về xuôi. 

Món bột bắp trộn với nước chua.

 Có thể thấy, phiên chợ không chỉ là nơi để trao đổi hàng hoá mà còn là một không gian văn hoá, giao lưu của người vùng cao. Và mỗi tuần chỉ họp một phiên nên đối với người dân tộc vùng Bắc Hà và Simacai xem đây như là một ngày hội. Với nhiều chàng trai cô gái đến chợ không chỉ để mua sắm mà còn là nơi hò hẹn. Những cô gái miền sơn cước mang vẻ đẹp rất riêng, càng duyên dáng hơn khi nắng hanh ửng hồng đôi má; nụ cười rất tươi khi du khách đưa máy ảnh lên chụp. Nét khác biệt của phiên chợ Cán Cấu với những phiên chợ vùng cao khác chính là chợ gia súc. Nằm ở một khoảnh riêng dưới thung lũng, những con trâu, con ngựa, con bò đứng thong dong chờ người mua xem và định giá. Chợ gia súc Cán Cấu nổi tiếng đến nỗi có rất nhiều người từ các huyện khác sang mua, thậm chí có nhiều người từ Thái Bình, Hà Nam, Hưng Yên cũng lên mua rồi cho xe chở về miền xuôi.

Thưởng thức ẩm thực vùng cao

Đến chợ Cán Cấu, điều thú vị nhất là thưởng thức ẩm thực của người vùng cao, dạo quanh chợ, du khách sẽ được nếm rất nhiều món dân dã. Lạ hơn là những món bánh rán nhiều màu sắc như bánh tro màu đen, được làm từ tro của một loại cây chỉ có ở vùng Tây Bắc; bánh trưng làm từ nếp nương rán vàng ươm trong chảo dầu sôi… Trong cái rét căm, vừa dạo chợ, vừa nhấm nháp những chiếc bánh còn bốc khói thật ấm áp. Đặc biệt, đến chợ Cán Cấu, du khách đừng quên thưởng thức món xôi tím, món đặc sản của chợ phiên này. Xôi được nấu từ một loại gạo nương có màu tím rất riêng của người dân tộc. Xôi dẻo và hương vị thơm một cách khác biệt với xôi nếp dưới xuôi.

Và, du khách cũng đừng quên thưởng thức rượu bắp của người dân tộc mang xuống chợ. Thú vị là nếu du khách muốn được nếm rượu của từng nhà thì chỉ cần mua một nắp can, nếm xong rồi trả 2.000 đồng. Nếm thử vài lần đã đủ cảm nhận được cái nồng nàn của men trong tiết lạnh vùng núi. Chợ Cán Cấu họp từ sáng đến khoảng 2 giờ chiều nên muốn ăn trưa, sẽ có các quán chuyên cho khách du lịch. Ở đó sẽ có những món như thịt heo chạy rông gác bếp – ngai ngái mùi khói hay ăn món gà núi nướng, cá nướng sông Ly. Thêm một vài chén rượu bắp, bữa ăn càng thêm đậm đà và ấn tượng về phiên chợ vùng cao.

Bài và ảnh: Hà Dịu