Công nghiệp nuôi “vàng trắng”

Chuyên gia Đỗ Vĩnh Thành, Phó viện trưởng Viện KH-CN Phương Nam, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển yến sào, kể: Ở Long Thành (Đồng Nai) có một nhà kho chỉ khoảng 12m2, rất thấp nhưng chim yến vẫn vào ở. Trước đây cạnh nhà kho này là một trường học có yến ở, khi trường học được đập xây lại thì đàn yến sang nhà kho này ở cho tới giờ. Đàn yến chui vô một đường hẻm rồi vào trong nhà kho này. Ở Tam Thôn Hiệp có một căn nhà bán vật tư, chim tự nhiên vào ở và làm tổ trong nhà. Một nhà đầu tư Malaysia đến hợp tác đầu tư, 4 tháng sau có 100 tổ. Vàng trắng tự nhiên vào nhà. 

TS Trần Hoàng Quốc Trang, Chủ tịch Viện KH-CN Phương Nam cũng gọi yến sào là vàng trắng, bởi lợi nhuận thu được từ nghề nuôi yến. Còn theo PGS-TS Huỳnh Văn Hoàng, Viện trưởng Viện KH-CN Phương Nam, giá 1 kg yến bằng 1 lượng vàng, khoảng 35 triệu đồng, quá hấp dẫn. TS Lê Võ Định Tường (Viện Công nghệ hóa học thuộc Viện KH-CN VN) nói, nuôi yến là siêu lợi nhuận. Một cặp chim yến có thể cho lợi nhuận 1 triệu đồng/năm; trong 12 năm cho 12 triệu đồng. Yến sào VN có giá trị rất cao về giá trị thương mại, do tổ yến ngon hơn (dai hơn, cứng hơn Malaysia). Không chỉ có giá trị kinh tế, nuôi chim yến còn có lợi về sinh học. Ông phân tích: Mổ dạ dày chim yến ra thấy thức ăn của yến là rầy nâu, ruồi, mối, kiến cánh, muỗi, côn trùng có hại cho cây trồng. Do vậy, nuôi chim yến sẽ có lợi cho nông nghiệp, giúp hạn chế các dịch bệnh cho cây trồng và con người. Đặc biệt là tránh các bệnh vàng lùn và xoắn lá lúa do vi-rút từ rầy nâu gây ra. 

TS Lê Võ Định Tường còn cho biết, công nghiệp nuôi chim yến đã và đang phát triển mạnh mẽ ở ASEAN. Doanh số buôn bán tổ yến trên toàn thế giới 2006 đã lên từ 2,3 - 3,5 tỉ USD. Riêng Malaysia dự báo đến 2020 doanh thu từ tổ yến lên đến 10 tỉ RM (khoảng 3,2 tỉ USD). Đầu tư vào công nghệ nuôi chim yến có những ưu thế đó là có thể xếp vào hạng siêu lợi nhuận trên 1m2 diện tích. Từ 2-10m2 (trung bình 6m2) cho 1 kg tổ yến/năm, nếu tính trị giá khoảng 30 triệu đồng, tức 5 triệu đồng/m2/năm thì sẽ thu 50 tỉ đồng/ha. Nếu làm nhà 2 lầu thì có thể thu 150 tỉ đồng/ha/năm. Tại Malaysia 1 nhà yến 2 tầng (một trệt 2 lầu) tổng diện tích 262m2 có thể thu nhập 112 kg/năm, trị giá > 200.000 USD hay gần 4 tỉ đồng.

Kỹ thuật quyết định

Tuy nhận định của PGS-TS Hoàng là "Thất bại khó hơn là thành công, nếu gây nuôi đúng kỹ thuật", nhưng trên thực tế có khá nhiều nhà yến thất bại. TS Lê Võ Định Tường cho hay, nghề nuôi chim yến thì công nghệ, kỹ thuật là quyết định. Nếu làm không đúng thất bại 99%. Làm đúng công nghệ kỹ thuật đảm bảo trên 90%. TS Tường cho biết, theo tài liệu của Hiệp hội DN vừa và nhỏ Malaysia, tỷ lệ nhà yến thành công tại khu vực nuôi tự phát, cá nhân là 10%, trong khi khu vực các công ty lớn, thuê KH-CN đạt đến 95%. Còn tại VN, ở H.Cần Giờ, TP.HCM dưới 30%; Kiên Giang 5%; Khánh Hòa 10%; Bạc Liêu: 10%; Viện Công nghệ hóa học 98%.

Theo báo cáo của UBND H.Cần Giờ (TP.HCM), số lượng nhà nuôi yến ở huyện này là 77 căn/34.688,4m2. trong đó 17 căn có sản phẩm thu hoạch và 60 căn mới xây dựng, gây nuôi chưa có sản phẩm. Tuy nhiên, theo TS Tường, hiện chưa có tiêu chí nào chuẩn để có thể đánh giá ngôi nhà yến thành công hay không. Nhưng điều rõ ràng là những căn nhà không đầu tư đúng cho KH-CN có thể dẫn đến thất bại, lãng phí tiền.

Chuyên gia Đỗ Vĩnh Thành, cho biết, ở VN cứ 10 nhà nuôi yến thì có 8 nhà thất bại. Lý do là không đúng kỹ thuật. Có nhiều nguyên nhân khiến chim không vào nhà như trong nhà có cầu thang tay vịn bằng sắt, chim không phát hiện đâm đầu vào thang và chết; mùi người lạ. Đặc biệt, độ ẩm trong nhà yến rất quan trọng, khoảng 80% là lý tưởng. Cần có thiết bị khống chế độ ẩm, nếu ẩm độ cao quá, gỗ sẽ bị nấm mốc, chim yến sẽ không chịu làm tổ trên đó. Nhà yến có thể có con gián (ăn tổ yến) và sợ nhất là rắn và dơi. Trong nhà nuôi yến tuyệt đối không có dây điện, không để máy bơm nước vì nếu quên tắt đèn điện, yến sẽ bỏ đi. Khi khai thác tổ yến chỉ dùng đèn pin thôi.  Những nhà cất sát bờ biển chim không ở, trong khi cách biển khoảng 10 km trở lên sẽ thành công. Đó là kinh nghiệm từ Malaysia.

Theo ông Thành, những người nuôi chim yến nên chia sẻ kinh nghiệm cho nhau, nhất là những nhà lân cận để cùng nhau phát triển. Một khu vực càng có nhiều chim thì đàn chim khác từ Indonesia, Malaysia bay sang VN, thấy có những đàn chim đông đúc, chúng sẽ sà xuống ở, sẽ càng nhanh tăng bầy đàn. Khi khu nhà yến càng nhiều chim, giá trị khu nhà càng tăng cao, có lợi cho tất cả các nhà yến trong làng.

Mai Vọng